Een overzichtsstudie in opdracht van ZonMw betreffende culturele interventies met mensen die langdurig zorg en ondersteuning ontvangen. De resultaten zijn aangeboden aan de ministeries van OCW en VWS en vormen de basis voor de kennisagenda die de ZonMw-commissie Cultuur en Zorg met stakeholders gaan opstellen.
Passende onderzoeksmethoden ontbreken
Het aantal kunstprojecten in de zorg en ondersteuning neemt toe. Dit wordt echter nog onvoldoende vanuit beleid ondersteund. Internationaal zijn er nog weinig ‘harde’ bewijzen voor effecten van kunst op de positieve gezondheid van zorgontvangers. Dat heeft onder meer te maken met het ontbreken van passende onderzoeksmethoden voor de praktijk. Voor culturele interventies liggen met name in de ouderenzorg, GGZ en extramurale zorg kansrijke onderzoek- en ontwikkelrichtingen. Wel is daarvoor dringend faciliterend beleid nodig, evenals duurzame financiering.
Oproep vanuit LKCA, Movisie en Windesheim
De samenwerking tussen professionals uit de verschillende domeinen en tussen professionals en deelnemers hebben eveneens extra aandacht nodig. Op basis van hun bevindingen roepen het LKCA, Movisie en Windesheim overheden, zorginstellingen, zorgkantoren, verzekeraars, fondsen en ZonMw op om structureel beleid te ontwikkelen dat faciliteert en de verschillende domeinen overstijgt.
Bevindingen in het kort
Praktijk
- Het aanbod van culturele interventies in de langdurige zorg en ondersteuning is groot, zeer divers en neemt toe.
- Kansrijke ontwikkelrichtingen liggen in de ouderenzorg, de GGZ en de extramurale zorg.
- Het concept ‘positieve gezondheid’ is nog geen algemeen bekend begrip binnen het zorgdomein en de culturele sector.
- De meeste culturele interventies zijn afhankelijk van incidentele subsidies door fondsen, gemeenten, provincies en andere subsidieverstrekkers.
- Door het incidentele karakter van de financiering staan de duurzaamheid, kwaliteit en kennis over de culturele interventies onder druk.
- Meer samenwerking tussen de professionals uit de verschillende domeinen en co-creatie met deelnemers is gewenst.
Beleid
- De maatschappelijke waarde van kunst en cultuur in het sociale domein en de zorg staat politiek en beleidsmatig steeds meer in de belangstelling.
- De zorg is nog steeds niet bekend met culturele interventies, wat het lastig maakt om in die sector een cultureel project te starten
- Bestaande financiering is veelal afhankelijk van (tijdelijke) impulsgelden en stimuleringsprogramma’s.
- Binnen de kunst- en zorgopleidingen is onvoldoende aandacht voor elkaars domeinen.
Onderzoek
Internationaal zijn er veel kleine kwalitatieve studies verricht. Dit soort onderzoek maakt het moeilijk om harde conclusies te trekken over de effecten van culturele interventies in de langdurige zorg en ondersteuning op de (positieve) gezondheid van deelnemers. Culturele interventies verdienen beter onderzoek en geschikte onderzoeksmethoden waarbij ook de werkzame elementen inzichtelijk worden.
De opzet
In het onderzoek stonden drie vragen centraal:
- Wat is de huidige praktijk en beleid rond culturele interventies in de langdurige zorg en ondersteuning?
- Wat is bekend over de effecten van culturele interventies op de positieve gezondheid van cliënten?
- Wat zijn kansrijke onderzoek – en ontwikkelrichtingen?
Informatie om deze vragen te beantwoorden is verzameld door een inventarisatie van beschikbare wetenschappelijke kennis, van aanwezig beleid en praktijkvoorbeelden en via stakeholdersbijeenkomsten.
